Ánforas tardorromanas, crismones y el oleum dulce: reflexiones sobre el pecio mallorquín de Ses Fontanelles

Altres títols

Late roman amphorae, chrismons, and oleum dulce: reflections on the Mallorcan wreck of ses fontanelles

Autor/a

Bernal Casasola, Darío

Cau Ontiveros, Miguel Ángel

Berni Millet, Piero

Pecci, Alessandra

Retamosa Gámez, José A.

Portillo-Sotelo, José L.

Oviedo, Javier

Fernández Tudela, Elisa

Goñalons Lapiedra, Marina

García Riaza, Enrique

Cardell Perelló, Jaume

Data de publicació

2024-04-25



Resum

La finalización de la excavación arqueológica del cargamento del pecio tardorromano de Ses Fontanelles (2021-2022), hundido en aguas de Mallorca avanzado el s. IV, permitió identificar que una parte significativa de las ánforas eran olearias y que procedían de talleres litorales de la Cartaginense, habiendo sido denominadas Ses Fontanelles I – Dr. 23 cartaginenses. Además de su excepcionalidad tipológica, las mismas portaban tituli picti alusivos al oleum dulce y al oleum viride, junto a los datos de los agentes comerciales, y sobre la argamasa que hermetizaba sus opercula se ha documentado un excepcional sello compuesto por un crismón y por algunos elementos antroponímicos alusivos a dos personajes de la gens Flavia. Se presenta por primera vez en estas páginas el cargamento de aceite y la epigrafía anfórica asociada a estos envases olearios, reflexionando sobre la posibilidad de que nos encontremos ante un cargamento mixto (aceite, salazones y vino), al menos parte del cual quizás estuvo bajo control de alguna autoridad eclesiástica, con la posible implicación de los obispados o monasterios del sudeste hispánico, en unos momentos muy tempranos en los que estas evidencias cobran aún mayor importancia.


The completion of the archaeological excavation of the late Roman wreck of Ses Fontanelles (2021-2022), sunk in Mallorcan waters in the late 4th century, made it possible to identify that a significant part of the amphorae were oil containers, which came from coastal workshops of the Carthaginian area, having been named Ses Fontanelles I – Dr. 23 Carthaginian. In addition to their typological exceptionality, they bore tituli picti alluding to oleum dulce and oleum viride, together with the details of the commercial agents, and on the mortar that sealed their opercula, an exceptional seal has been documented, composed of a Chrismon and some nominal elements alluding to two characters from the gens Flavia. For the first time, in these pages we present the problem of the oil shipment and the amphorae epigraphy associated with these oil containers, reflecting on the possibility that we are dealing with a mixed shipment (oil, salted fish and wine), at least part of which was under the control of some ecclesiastical authority, with perhaps the possible involvement of the bishoprics or monasteries of southeastern Spain at a very early time, in which these evidence become even more important.

Tipus de document

Article
Versió publicada

Llengua

Castellà

Matèries CDU

8 - Lingüística i literatura

Paraules clau

Inscripcions -- Mallorca (Illes Balears); Àmfores -- Mallorca (Illes Balears); Mallorca (Illes Balears) -- Arqueologia

Pàgines

55 p.

Publicat per

Universidad Pablo de Olavide

És versió de

ROMULA, 21 (2024), 29–84

Documents

2023_anforas_tardorromanas_crismones_oleum_dulce.pdf

1.945Mb

 

Drets

© 2023 “Romula”. Revista del Seminario de Arqueología de la Universidad Pablo de Olavide de Sevilla.

© 2023 “Romula”. Revista del Seminario de Arqueología de la Universidad Pablo de Olavide de Sevilla.

Reconeixement-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional