Ánforas tardorromanas, crismones y el oleum dulce: reflexiones sobre el pecio mallorquín de Ses Fontanelles

dc.contributor.author
Bernal Casasola, Darío
dc.contributor.author
Cau Ontiveros, Miguel Ángel
dc.contributor.author
Berni Millet, Piero
dc.contributor.author
Pecci, Alessandra
dc.contributor.author
Retamosa Gámez, José A.
dc.contributor.author
Portillo-Sotelo, José L.
dc.contributor.author
Oviedo, Javier
dc.contributor.author
Fernández Tudela, Elisa
dc.contributor.author
Goñalons Lapiedra, Marina
dc.contributor.author
García Riaza, Enrique
dc.contributor.author
Cardell Perelló, Jaume
dc.date.accessioned
2024-06-20T10:59:48Z
dc.date.accessioned
2024-10-29T09:25:14Z
dc.date.available
2024-06-20T10:59:48Z
dc.date.available
2024-10-29T09:25:14Z
dc.date.created
2023-07-28
dc.date.issued
2024-04-25
dc.identifier.issn
1695-4076
dc.identifier.uri
http://hdl.handle.net/2072/537671
dc.description.abstract
La finalización de la excavación arqueológica del cargamento del pecio tardorromano de Ses Fontanelles (2021-2022), hundido en aguas de Mallorca avanzado el s. IV, permitió identificar que una parte significativa de las ánforas eran olearias y que procedían de talleres litorales de la Cartaginense, habiendo sido denominadas Ses Fontanelles I – Dr. 23 cartaginenses. Además de su excepcionalidad tipológica, las mismas portaban tituli picti alusivos al oleum dulce y al oleum viride, junto a los datos de los agentes comerciales, y sobre la argamasa que hermetizaba sus opercula se ha documentado un excepcional sello compuesto por un crismón y por algunos elementos antroponímicos alusivos a dos personajes de la gens Flavia. Se presenta por primera vez en estas páginas el cargamento de aceite y la epigrafía anfórica asociada a estos envases olearios, reflexionando sobre la posibilidad de que nos encontremos ante un cargamento mixto (aceite, salazones y vino), al menos parte del cual quizás estuvo bajo control de alguna autoridad eclesiástica, con la posible implicación de los obispados o monasterios del sudeste hispánico, en unos momentos muy tempranos en los que estas evidencias cobran aún mayor importancia.
cat
dc.description.abstract
The completion of the archaeological excavation of the late Roman wreck of Ses Fontanelles (2021-2022), sunk in Mallorcan waters in the late 4th century, made it possible to identify that a significant part of the amphorae were oil containers, which came from coastal workshops of the Carthaginian area, having been named Ses Fontanelles I – Dr. 23 Carthaginian. In addition to their typological exceptionality, they bore tituli picti alluding to oleum dulce and oleum viride, together with the details of the commercial agents, and on the mortar that sealed their opercula, an exceptional seal has been documented, composed of a Chrismon and some nominal elements alluding to two characters from the gens Flavia. For the first time, in these pages we present the problem of the oil shipment and the amphorae epigraphy associated with these oil containers, reflecting on the possibility that we are dealing with a mixed shipment (oil, salted fish and wine), at least part of which was under the control of some ecclesiastical authority, with perhaps the possible involvement of the bishoprics or monasteries of southeastern Spain at a very early time, in which these evidence become even more important.
eng
dc.description.sponsorship
Este trabajo ha sido posible gracias al proyecto ARQUEO-MALLORNAUTA desarrollado a través de un Convenio Inte-rinstitucional entre la Universitat de Barcelona, la Universi-dad de Cádiz, la Universitat de les Illes Balears y el Consell de Mallorca. Asimismo, es parte de los proyectos GARVM III (PID2019-108948RB-I00/ AEI / 10.13039/501100011033) del Gobierno de España/Feder; GARVMTRANSFER (PDC2021-121356-I00), de la convocatoria de Prueba de Concepto 2021 del Ministerio de Ciencia e Innovación; y GARVM IV (PID2022-138814OB-I00). El trabajo también se enmarca en el proyecto “Arqueología y Arqueometría aplicadas al estudio de la cerámica y el poblamiento de la ciudad roma-na de Pollentia y su hinterland (Mallorca, islas Baleares)” (ARQCERPOL) (PID2021-123223NB-I00), financiado por MCIN/AEI/10.13039/501100011033/ y “FEDER Una manera de hacer Europa”. Este trabajo es parte de las actividades del Equip de Recerca Arqueològica i Arqueomètrica de la Universitat de Barcelona (ERAAUB) financiado por la DIUE de la Generalitat de Catalunya a través de la AGAUR (2021 SGR 00696).
spa
dc.format.extent
55 p.
cat
dc.language.iso
spa
cat
dc.publisher
Universidad Pablo de Olavide
cat
dc.relation.ispartof
ROMULA, 21 (2024), 29–84
cat
dc.rights
© 2023 “Romula”. Revista del Seminario de Arqueología de la Universidad Pablo de Olavide de Sevilla.
dc.rights
Reconeixement-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional
dc.rights.uri
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/
dc.source
RECERCAT (Dipòsit de la Recerca de Catalunya)
dc.subject.other
Inscripcions -- Mallorca (Illes Balears)
cat
dc.subject.other
Àmfores -- Mallorca (Illes Balears)
cat
dc.subject.other
Mallorca (Illes Balears) -- Arqueologia
cat
dc.title
Ánforas tardorromanas, crismones y el oleum dulce: reflexiones sobre el pecio mallorquín de Ses Fontanelles
cat
dc.title.alternative
Late roman amphorae, chrismons, and oleum dulce: reflections on the Mallorcan wreck of ses fontanelles
cat
dc.type
info:eu-repo/semantics/article
cat
dc.type
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
cat
dc.subject.udc
8
cat
dc.embargo.terms
cap
cat
dc.rights.accessLevel
info:eu-repo/semantics/openAccess


Documentos

2023_anforas_tardorromanas_crismones_oleum_dulce.pdf

1.945Mb PDF